|
|
| (4 intermediate revisions by 2 users not shown) |
| Line 3: |
Line 3: |
| {{Grammar articles}} | | {{Grammar articles}} |
|
| |
|
| ''by Stefan J. E.'' | | ''by Stefan J. Eckel'' |
|
| |
|
| ==Syntactic Non Case Marking Particles== | | ==Syntactic Non Case Marking Particles== |
| Line 9: |
Line 9: |
|
| |
|
| :For instance Nicolas Tournadre<ref>'''Tournadre, Nicolas:''' ''Himalayan Linguistics'', Vol. 9(2): 87-125, 2010, ''The Classical Tibetan cases and their transcategoriality—From sacred grammar to modern linguistics''.</ref>: "In summary, according to the above morphological analysis, Literary Tibetan has ten grammatical cases: | | :For instance Nicolas Tournadre<ref>'''Tournadre, Nicolas:''' ''Himalayan Linguistics'', Vol. 9(2): 87-125, 2010, ''The Classical Tibetan cases and their transcategoriality—From sacred grammar to modern linguistics''.</ref>: "In summary, according to the above morphological analysis, Literary Tibetan has ten grammatical cases: |
| :#absolutive, {{gtib|ངོ་བོ་ཙམ་}}, | | :: 1. absolutive, {{gtib|ངོ་བོ་ཙམ་}}, 2. agentive, {{gtib|བྱེད་སྒྲ་}}, 3. genitive, {{gtib|འབྲེལ་སྒྲ་}}, 4. dative, {{gtib|ལ་སྒྲ་}}, 5. purposive, {{gtib|དུ་སྒྲ་}}, 6. locative, {{gtib|ན་སྒྲ་}}, 7. ablative, {{gtib|ལས་སྒྲ་}}, 8. elative, {{gtib|ནས་སྒྲ་}}, 9. associative, {{gtib|དང་སྒྲ་}}, and 10. comparative, {{gtib|བས་སྒྲ་}}." |
| :#agentive, {{gtib|བྱེད་སྒྲ་}},
| |
| :#genitive, {{gtib|འབྲེལ་སྒྲ་}},
| |
| :#dative, {{gtib|ལ་སྒྲ་}},
| |
| :#purposive, {{gtib|དུ་སྒྲ་}},
| |
| :#locative, {{gtib|ན་སྒྲ་}},
| |
| :#ablative, {{gtib|ལས་སྒྲ་}},
| |
| :#elative, {{gtib|ནས་སྒྲ་}},
| |
| :#associative, {{gtib|དང་སྒྲ་}}, and
| |
| :#comparative, {{gtib|བས་སྒྲ་}}."
| |
|
| |
|
| ===1. [[Possessor particle, བདག་སྒྲ་]]===
| |
| ===2. [[Coordinating particle, དང་སྒྲ་]]===
| |
| ===3. [[Coordinating particle, ཞིང་]]===
| |
| <!--
| |
| 4. continuative particle ལྷག་བཅས་ཀྱི་སྒྲ་
| |
| 4.1 spelling
| |
|
| |
|
| last letter of the word
| | ==Categories of syntactic non case marking particles== |
| spelling of the particle
| | ===[[Possessor particle, བདག་སྒྲ་]]=== |
| example: word with particle
| | ===[[Coordinating particle, ཞིང་]]=== |
| ན་ར་ལ་ས་དྲག་3
| | ===[[Continuative particle, ལྷག་བཅས་ཀྱི་སྒྲ་]]=== |
| ཏེ༌
| | ===[[Concessive particle, "ornament gather particle", རྒྱན་སྡུད་ཀྱི་སྒྲ་, ཚིག་རྒྱན་]]=== |
| བྱོན་ཏེ། གུར་ཏེ། འཁྲུལ་ཏེ། བྱེས་ཏེ། ཕྱིནད་ཏེ།
| | ===[[Particle ཡང་]]=== |
| ད་
| | ===[[Topic particle, ནི་སྒྲ་]]=== |
| དེ༌
| | ===[[Completion particle, full stop, སླར་བསྡུ་, རྫོགས་ཚིག་]]=== |
| འཐད་དེ།
| | ===[[Question particle, differentiating and including particle, འབྱེད་སྡུད་]]=== |
| ག་ང་བ་མ་འ་
| |
| "no postfix letter" མཐའ་མེད་
| |
| སྟེ༌
| |
| དག་སྟེ། བཟང་སྟེ། བཏབ་སྟེ། སྒོམ་སྟེ། འདའ་སྟེ། སྐྱེ་སྟེ།
| |
|
| |
|
| | ==Notes== |
|
| |
|
| | The formerly called "Coordinating particle, དང་སྒྲ་" is now the [[Tibetan Grammar - Associative Particle| associative particle {{gtib|དང་སྒྲ་}}]] |
|
| |
|
| 4.2 junction
| |
|
| |
|
| Tibetan grammatical term: མཚམས་སྦྱོར་འདྲེན་པ་
| |
|
| |
| 4.2.1 temporal progress with causal relation
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: བྱེད་པས་བྱ་བ་དུས་རིམ་ཅན་དུ་འདྲེན་པ་
| |
|
| |
| མིག་གིས་བལྟས་ཏེ་གཟུགས་མཐོང༌།
| |
| མཐོང་བ། མཐོང་བ། མཐོང་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽ transitive grammar
| |
| eyes looked form saw
| |
| བལྟས་པ། ལྟ་བ། བལྟ་བ། ལྟོས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| [He] looked with [his] eyes and [then] saw the form.
| |
|
| |
| གདམས་ངག་ བཏབ་སྟེ་ སེམས་ལ་ཕན།
| |
| བཏབ་པ། འདེབས་པ། གདབ་པ། ཐོབ། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| oral instruction (verbalizer) mind benefit
| |
|
| |
| Oral instructions were given and the mind was benefited.
| |
|
| |
|
| |
| 4.2.2 temporal progress
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: བྱ་བ་གཉིས་དུས་རིམ་ཅན་དུ་འདྲེན་པ་
| |
|
| |
| སློབ་གྲྭ་ཚོགས་ཏེ་ཆོས་ཉན།
| |
| ཚོགས་པ། ཚོགས་པ། ཚོགས་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| school gathered Dharma listen
| |
| མཉན་པ། ཉན་པ། མཉན་པ། ཉོན། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| The school gathered and listened to the Dharma.
| |
|
| |
| ཤིང་བཅད་དེ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད།
| |
| བཅད་པ། གཅོད་པ། གཅད་པ། ཆོད། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| wood cut study do
| |
|
| |
| studying after having cut the wood
| |
|
| |
| བླ་མ་གྲུབ་པ་ ཐོབ་སྟེ་ སོང༌།
| |
|
| |
| lama siddhis attained went
| |
|
| |
| The lama attained siddhis and left.
| |
|
| |
|
| |
| 4.2.3 simultaneity
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: བྱ་བ་གཉིས་དུས་གཅིག་ཅར་འདྲེན་པ་
| |
| 4.2.3.1 temporal simultaneity
| |
|
| |
| ཁ་གདམས་ཏེ་མིག་བགྲད།
| |
|
| |
| mouth open eyes open wide
| |
|
| |
| mouth open and eyes wide open
| |
|
| |
| མི་ལས་བསྒོམས་ཏེ་སྲིང་མོས་ཟྭ་བཙོས།
| |
| བསྒོམས་པ། སྒོམ་པ། བསྒོམ་པ། སྒོམས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| Mila meditating sister nettle cooked
| |
| བཙོས་པ། འཚོད་པ། བཙོ་བ། ཚོས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| While Mila was meditating, his sister cooked nettles.
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| 4.2.3.2 general simultaneity, coordination
| |
|
| |
| བྲམ་ཟེ་དེའི་ཆུང་མ་ལ་བུ་ཕོ་ནི་མེད་ཀྱི། བུ་མོ་བདུན་ཡོད་དེ། རབ་ཏུ་དབུལ་ཕོངས་སོ།།
| |
|
| |
| Brahmin wife son not have daughters seven have extremely poor
| |
|
| |
| While that Brahmins wife did not have [a] son, [she] had seven daughters [and] was very poor.
| |
|
| |
|
| |
| 4.3 clauses with contradictory meaning
| |
|
| |
| This could be viewed as a particularity of "4.2.3 simultaneity"
| |
|
| |
| ཁྱོད་ཀྱིས་ཕྱོགས་གཅིག་མཐོང་སྟེ་གཉིས་ཀ་མི་མཐོང༌།
| |
| མཐོང་བ། མཐོང་བ། མཐོང་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| you side one see both not see
| |
| transitive grammar
| |
| You see one side, but [you] do not see both.
| |
|
| |
| ལར་ མི་ ང་རང་ ངན་ ཏེ་ བླ་མ་བཟང།
| |
|
| |
| generally person myself bad lama good
| |
|
| |
| In general, even though I' m bad, [my] Lama is good. (lit.: ... even though the person [who is me] myself is bad ...)
| |
|
| |
| ་་་དེ་ནི་བསམ་པའི་ལས་ཡིན་ཏེ། ལུས་དང་ངག་གི་ལས་སུ་རིག་པར་བྱའོ།
| |
| རིག་པ། རིག་པ། རིག་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| that hought actions is body speech action know auxiliary
| |
| transitive grammar
| |
| Even though that are actions [motivated by] thoughts, [they] are to be understood as actions of body and speech.
| |
|
| |
|
| |
| 4.4 clarification
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: དམ་བཅའ་འདྲེན་པ་
| |
| Here the continuative particle stands after a word, term, topic, statement or sentence introducing a clarification, explanation, definition, reason, examples, metaphor or supporting quote.
| |
|
| |
| 4.4.1 divisions
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: དབྱེ་བ་འདྲེན་པ་
| |
| 4.4.1.1 listing of divisions, subdivisions, lists or specifics
| |
|
| |
| དཀོན་མཆོག་གསུམ་སྟེ། སངས་རྒྱས་དཀོན་མཆོག ཆོས་དཀོན་མཆོག དགེ་འདུན་དཀོན་མཆོག་གསུམ་མོ།།
| |
|
| |
| jewel three Buddha jewel Dharma jewel Sangha jewel three
| |
|
| |
| The three jewels: the jewel of the Buddha, the jewel of the Dharma [and] the jewel of the Sangha, [those] three.
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| 4.4.1.1 listing with a summarizing statement at the end
| |
|
| |
| ་་་འཁོར་བའི་ཉེས་དམིགས་བསྒོམས་པ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། སྡོམ་ནི། འདུ་བྱེད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་དང༌།
| |
|
| |
| samsara shortcomings meditation explain auxiliary summary conditioning suffering
| |
|
| |
| འགྱུར་བའི་སྡུག་བསྔལ་དང༌། སྡུག་བསྔལ་གྱི་སྡུག་བསྔལ་ཏེ། གསུམ་གྱིས་འཁོར་བའི་ཉེས་དམིགས་བསྡུས།
| |
|
| |
| change suffering suffering suffering three samsara shortcomings subsumed
| |
|
| |
| To explain the meditation about the shortcomings of samsara, the summary: the suffering of conditioning, the suffering of change and the suffering of suffering , by [these] three the shortcomings of samsara are summarized.
| |
|
| |
|
| |
| 4.4.2 giving a conclusion
| |
|
| |
| ་་་སྟེང་གི་ནམ་མཁའ་སྔོན་པོ་ཁ་དོག་གཅིག་པ་རྣམས་ཏེ་འདི་རྣམས་ཀྱང་གཟུགས་སུ་བསྡུ་བའི་ཆེད་དུ་བཤད་དོ།།
| |
|
| |
| above sky blue colour same plural these also form include taught
| |
|
| |
| ...and the uniformly coloured blue sky, these ones are taught [here] in order to be include in [the category of] form.
| |
|
| |
|
| |
| 4.4.3 syllogism, reason, proof
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: གཏན་ཚིགས་འདྲེན་པ་
| |
|
| |
| སྒྲ་ མི་རྟག་པ་ཡིན་ཏེ། བྱས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར།
| |
|
| |
| sound impermanent is produced is because
| |
|
| |
| Sound is impermanent, because [it] is produced.
| |
|
| |
| མི་འདི་ནི་བཟང་པོ་སྟེ། རྟག་ཏུ་གཞན་གྱི་དོན་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར།
| |
| བསྒྲུབས་པ། སྒྲུབ་པ། བསྒྲུབ་པ། སྒྲུབས།༼ཐ་དད་པ༽
| |
| human this good always other aim accomplish because
| |
|
| |
| This person is [a] good [person], because [he] always accomplishes the benefit of others.
| |
|
| |
|
| |
| 4.4.4 definition, etymology, explanation of a term
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: ངེས་ཚིག་འདྲེན་པ།
| |
|
| |
| དཀོན་མཆོག་སྟེ། འཇིག་རྟེན་འདི་ན་ཤིན་ཏུ་དཀོན་ཞིང་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པས་སོ།
| |
|
| |
| rare supreme (jewel) world this extremely rare supreme became
| |
|
| |
| Because it is extremely rare and supreme in this world, (it is called) jewel (rare and supreme).
| |
|
| |
| ཀུན་མཁྱེན་ཏེ་ཤེས་བྱའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་སོ།
| |
| མཁྱེན་པ། མཁྱེན་པ། མཁྱེན་པ། མཁྱེན། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| omniscient knowable phenomena all know
| |
| transitive grammar
| |
| Because of knowing all knowable phenomena, [it is called] omniscient (all knowing).
| |
| 4.4.5 extensive explanation
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: རྒྱས་བཤད་འདྲེན་པ་
| |
|
| |
| ཕུང་པོ་ལྔ་ནི་ ཟག་ བཅས་ཡིན་ཏེ་ཟག་པ་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ཡིན་ལ་་་་་
| |
|
| |
| skandha five defilement having is defilement kleshas is while
| |
|
| |
| the five skandhas are defiled; defilements are kleshas...
| |
|
| |
|
| |
| 4.4.6 coordination
| |
|
| |
| གསུམ་གྱིས་འཁོར་བའི་ཉེས་དམིགས་བསྡུས། ཞེས་པ་སྟེ། དེ་ལྟརསྡུག་བསྔལ་གསུམ་པོ་དེ།་་་་་
| |
|
| |
| three samsara shortcomings subsumed [so saying] that like suffering those three that
| |
|
| |
| "...by these three the shortcomings of samsara are subsumed." [it is said]; those three sufferings, [stated] like that
| |
|
| |
|
| |
| 4.4.7 before quotation
| |
|
| |
| དེ་གཉིས་ཀ་ཡང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས་མི་བྱ་སྟེ། ཇི་སྐད་དུ།་་་་་
| |
|
| |
| these both also bodhisattva not do as it is said
| |
|
| |
| Also in these two the bodhisattva does not engage. As it is said:"..." .
| |
|
| |
|
| |
| 4.4.8 before set of adjectives, adjective phrases
| |
|
| |
| ཡུལ་དེ་ན་བྲམ་ཟེ་དབྱིག་པ་ཅན་ཞེས་བྱ་བ་འདུག་སྟེ། རབ་ཏུ་དབུལ་འཕོངས་པ། བཟའ་བ་དང་བགོ་བ་མེད་པ་ཞིག་གོ།
| |
|
| |
| land that Brahmin Yig-pa-can called stayed extremely poor food cloths not have a
| |
|
| |
| In that land lived [a] Brahmin, called Yigpacan. [He] was extremely poor and did not have food or clothes.
| |
|
| |
|
| |
| 4.4.9 simile, metaphor
| |
|
| |
| སྙིང་པོ་བཟུང་ནས་ཕྱིས་ནི་འདོར་འགྱུར་ཏེ། སྨིན་པའི་ཨ་མྲའི་འབྲས་བུའི་རུས་པ་ལྟར།
| |
|
| |
| essence seized after discard auxiliary ripened mango fruit bone like
| |
|
| |
| After [you] have taken hold of [his] essence (wealth), [you] will discard [him], like the kernel of a ripe mango.
| |
|
| |
|
| |
| 4.4.10 explanation of words or parts of a root-text
| |
|
| |
| རྨད་ཅིག་སྟེ་ རྨད་དུ་ བྱུང་བ་ཞིག་
| |
| བྱུང་བ། འབྱུང་བ། འབྱུང་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| marvelous a marvelous to occur a
| |
|
| |
| a marvel, a [think that] marvelously occured
| |
|
| |
|
| |
| 4.5 other usages , which are not included in the former
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: ལྷག་མ་གཞན་འདྲེན་ ༼དེ་དག་ཏུ་མ་འཐུས་པ་ལྷག་མ་ཡོད་ཙམ་སྟོན་པ༽
| |
|
| |
| ཤར་ཕྱོགས་ན་མདོ་སྟོད་དེ། དེ་ན་ཁམས་པ་དཔའ་བོས་གང༌།
| |
| གང་བ། གང་བ། གང་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| east direction Kham/Amdo there Khampa heroes be full
| |
|
| |
| In the East is the Kham-Amdo region. That [region] is filled with Khampa heroes.
| |
|
| |
| ཤིང་ལ་བྱ་གནས་ཏེ་སྤྲེའུ་ཡང་གནས།
| |
|
| |
| tree bird stay monkey also stay
| |
|
| |
| Birds stay in trees [and] monkeys stay in trees too.
| |
|
| |
| ཤར་གྱི་ཕྱོགས་སུ་རྒྱ་མཚོ་སྟེ། དེ་བཞིན་ནུབ་ཕྱོགས་རི་ཆེན་ནོ།།
| |
|
| |
| east direction ocean that like west direction mountain big
| |
|
| |
| In the East is the ocean; likewise there are big mountains in the west.
| |
|
| |
| དེ་ནི་མི་སྟེ། འདི་ནི་ཁྱི།
| |
|
| |
| that human this dog
| |
|
| |
| That is a human [and] this is a dog.
| |
|
| |
|
| |
| 5. concessive particle / "ornament gather particle" རྒྱན་སྡུད་ཀྱི་སྒྲ་ / ཚིག་རྒྱན་
| |
|
| |
| 5.1 spelling
| |
|
| |
| last letter of the word
| |
| spelling of the particle
| |
| example: word with particle
| |
| ག་ད་བ་ས་དྲག་4
| |
| ཀྱང༌
| |
| རྟག་ཀྱང༌། འཐད་ཀྱང༌། ཐོབ་ཀྱང༌། ཤེས་ཀྱང༌། ཕྱིནད་ཀྱང༌།
| |
| ང་ན་མ་འ་ར་ལ་
| |
| ཡང༌
| |
| ཁང་ཡང༌། སྔོན་ཡང༌། ལམ་ཡང༌། མཐའ་ཡང༌། འགྱུར་ཡང༌།
| |
| འཕེལ་ཡང༌།
| |
| "no postfix letter" མཐའ་མེད་
| |
| འང་ or ཡང༌
| |
| དེའང༌། or དེ་ཡང༌།
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| 5.2 limiting
| |
|
| |
| གཅིག་ཀྱང་མེད།
| |
|
| |
| one not exist
| |
|
| |
| not even one
| |
|
| |
| ཕན་པ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད།
| |
|
| |
| benefit little not exist
| |
|
| |
| [There] is not even a little benefit.
| |
|
| |
| གཉེན་མཆོག་ཀྱང་མ་འོངས་སོ།།
| |
| འོངས་པ། འོང་བ། འོང་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| friend best not came
| |
|
| |
| Not even the best friend(s) came.
| |
|
| |
|
| |
| 5.3 adding or emphasising
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: སྡུད་པའི་དོན་
| |
|
| |
| སེམས་ཅན་གཞན་ཀྱང་བདེ་བ་འདོད།
| |
| འདོད་པ། འདོད་པ། འདོད་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| sentient beings other happiness want
| |
|
| |
| also other sentient beings desire happiness
| |
|
| |
| དེ་དག་གིས་ཀྱང་དལ་འབྱོར་ཐོབ་པའི་གེགས་བྱེད་ཅིང།་་་
| |
| བྱས་པ། བྱེད་པ། བྱ་བ། བྱོས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| those freedom riches attain obstruction make
| |
| ཐོབ་པ། འཐོབ་པ། འཐོབ་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| Also those create obstruction for the attainment of the freedom and riches
| |
| transitive grammar
| |
|
| |
| དགྲ་བོའི་བུ་རྣམས་ཀྱང་བསད་དོ།།
| |
| བསད་པ། གསོད་པ། གསད་པ། སོད། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| enemy son plural killed
| |
|
| |
| Also / even the enemie's sons were killed.
| |
|
| |
| བུད་མེད་དང་བུ་རྣམས་ཀྱང་དགྲ་བོ་རྣམས་ཀྱིས་བསད་དོ།།
| |
|
| |
| women son plural enemy plural killed
| |
|
| |
| Even woman and children were killed by the enemies.
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| མཆོག་ལས་ཀྱང་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པའི་འབྲས་བུ་
| |
|
| |
| supreme supreme result
| |
|
| |
| the result [which] is more supreme than even the supreme
| |
|
| |
| རྨ་བྱ་ལས་ཀྱང་མཛེས།
| |
|
| |
| peacock beautiful
| |
|
| |
| even more beautiful than [a] peacock
| |
|
| |
|
| |
| 5.4 intensifying
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: མཐུན་པའི་ཚིག་རྒྱན་
| |
| This usage with duplicated (root of the) words is mentioned in Tibetan grammar texts. H. Stoddard and N. Tournadre5 give ཉི་མ་གསལ་ཡང་གསལ། "the sun is very bright" and རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ཀྱང་ཐོབ། "[I] will certainly win".
| |
| (At this point I'm still wait for an encounter with this kind of duplication outside of a grammar texts.)
| |
|
| |
|
| |
| 5.5 topic, reverential, pleonastic or meter-filler
| |
|
| |
| ཁྱད་པར་དུ་ཡང་སྙིང་རྗེ་སྐྱེ།
| |
| སྐྱེས་པ། སྐྱེ་བ། སྐྱེ་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| particularly compassion arise
| |
|
| |
| compassion arises especially for ....
| |
|
| |
| དེ་ཡང་ / དེའང་
| |
|
| |
| that
| |
|
| |
| with regard to that, in this regard; furthermore, moreover
| |
|
| |
|
| |
| 5.6 distributive
| |
|
| |
| སྣང་ཡང་སེམས།་་་ སྟོང་ཡང་སེམས་ཡིན།
| |
|
| |
| appearance mind empty mind is
| |
|
| |
| Appearance is mind, and emptiness is mind as well.
| |
|
| |
| མག་པས་ བག་མ་མཛེས་པ་ཡང་ཐོབ། རིན་ཆེན་མང་པོ་ཡང་ཐོབ།
| |
| ཐོབ་པ། འཐོབ་པ། འཐོབ་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| bridegroom bride beautiful got jewel many got
| |
| transitive grammar
| |
| The bridegroom [not only] got a beautiful bride, [but] also many jewels.
| |
|
| |
|
| |
| བགོ་བ་ཡང་མེད། བཟའ་བ་ཡང་མེད་དོ།།
| |
|
| |
| clothes not have food not have
| |
|
| |
| Having neither clothes nor food.
| |
|
| |
|
| |
| འོད་སྲུངས་སེམས་ནི་ནང་ན་ཡང་མེད། ཕྱི་རོལ་ན་ཡང་མེད། གཉིས་ཀའི་པར་ལ་ཡང་མི་དམིགས་སོ།
| |
|
| |
| Kashyapa mind in not exist outside not exist both between not observe
| |
|
| |
| Kashyapa, mind doesn’t exist inside, also doesn’t exist outside, and is not observed in between the two as well.
| |
|
| |
|
| |
| 5.7 after the verb
| |
|
| |
|
| |
| 5.7.1 after the root of the verb: contradiction, limiting
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: ཕྱི་ཚིག་འགལ་བ་
| |
|
| |
| མི་རྟག་ མངོན་དུ་གྱུར་ཀྱང་རྟག་པར་འཛིན།
| |
| བཟུང་བ། འཛིན་པ། གཟུང་བ། ཟུང། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| impermanence evident permanent grasp
| |
|
| |
| Even though impermanence [is] evident, [one is] grasping [at phenomena] as permanent.
| |
|
| |
| བཙལ་ཀྱང་དངུལ་མ་བརྙེས།
| |
| བཙལ་བ། འཚོལ་བ། བཙལ་བ། ཚོལ། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| searched money not found
| |
| བརྙེས་པ། བརྙེས་པ། བརྙེས་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| Although searched for, the money was not found.
| |
| transitive grammar
| |
|
| |
| བློ་ལྡན་དེ་ནི་མཁས་ཀྱང་ང་རྒྱལ་མེད།
| |
|
| |
| intelligent one that learned pride not have
| |
|
| |
| Even though this intelligent one is learned [he] has no pride.
| |
|
| |
|
| |
| 5.7.2 after the verb as second particle: " even"
| |
|
| |
| མནལ་སད་ནས་ཀྱང་གསུང་རྣམས་མ་བརྗེད།
| |
| གཉིད་སད་པ། སད་པ། སད་པ། སད་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| sleep (h.) wake up talk plural forgot
| |
| བརྗེད་པ། བརྗེད་པ། བརྗེད་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| Even after waking up, [he] didn’t forget the instructions.
| |
| transitive grammar
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| རྒྱུ་ མཐུན་པའི་འབྲས་བུ་ནི་གལ་ཏེ་མིར་སྐྱེས་ན་ཡང་ཚེ་ཐུང་ཞིང་ནད་མང་བར་འགྱུར་རོ།།
| |
|
| |
| cause in accord result if human born life short illness many become
| |
|
| |
| [Regarding] the result resembling the cause, even if one is born as [a] human, the lifespan will be short and the illnesses many.
| |
|
| |
| སྤྱིར་མང་ན་ཡང་་་་
| |
|
| |
| generally many
| |
|
| |
| Even though (there are) generally many,...
| |
|
| |
|
| |
| 5.7.3 after the verb with a pronoun before verb
| |
|
| |
| The uniques of this structure is, that it is rather translated as if the ཀྱང་ would come with the pronoun before the verb than with the verb itself. E.g., rather ལས་ཅི་ལ་ཐུག་ཀྱང་ "whatever karma [I] met" than "even [when] meeting with what[ever] karma".
| |
|
| |
| Note: J.Rockwell, Jr.6 views this as a form of 5.6.2.
| |
|
| |
| ལས་ཅི་ལ་ཐུག་ཀྱང་
| |
| ཐུག་པ། ཐུག་པ། ཐུག་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| karma what meet
| |
|
| |
| whatever karma [I] met
| |
|
| |
| སུ་ལ་བསྟན་ཀྱང་
| |
| བསྟན་པ། སྟོན་པ། བསྟན་པ། སྟོན། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| who teach
| |
|
| |
| to whomever [he] teaches
| |
|
| |
|
| |
| 5.8 Note: ཡང་
| |
| ཡང་ is also particle by itself that does not belong to the concessive particle. See "6. ཡང་" for its usage.
| |
| 6 ཡང་
| |
|
| |
| 6.1 adverb: "again", "further" at the beginning of sentence
| |
|
| |
| ཡང་ཡིད་དུ་འོང་མི་འོང་བར་མ་གསུམ་དང༌།་་་ ་་་དབྱེ་བ་ཡང་ཡོད་དོ།
| |
|
| |
| pleasant unpleasant in between three divisions exist
| |
|
| |
| Further, [there] are also the divisions of the three of pleasant, unpleasant and neutral, and ...... .
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| 6.2 in phrases "again"
| |
|
| |
| ཡང་ཡང་
| |
|
| |
| over and over again, repeatedly, continually
| |
|
| |
|
| |
| ཡང་ནས་ཡང་དུ་
| |
|
| |
| again and again
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| 6.3 indefinite pronouns
| |
|
| |
|
| |
| སུ་ཡང་
| |
| ཅི་ཡང་
| |
| who (animate)
| |
| what, which (inanimate)
| |
| anybody, whoever
| |
| anything, whatever,
| |
|
| |
| གང་ཡང་
| |
| ནམ་ཡང་
| |
| who, what, which (animate + inanimate)
| |
|
| |
| whoever, whatever
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| 6.4 indefinite qualifier
| |
|
| |
| ནམ་ཡང་
| |
| དུས་གང་དུ་ཡང་
| |
| when
| |
| time what
| |
| always, ever (or "never" with negated verb)
| |
| always, "at whatever time"
| |
|
| |
|
| |
| ནམ་ཡང་བྲལ་མ་གྱུར་ན་་་
| |
| བྲལ་བ། འབྲལ་བ། འབྲལ་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| ever separate not became (auxiliary)
| |
|
| |
| If [one would] never become separated ....
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| 7. topic particle ནི་སྒྲ་
| |
|
| |
| རྒྱལ་པོས་བཅོམ་པའི་དགྲ་བོ་ནི་རིགས་ངན་གྱིས་རལ་གྲིས་བསད་དོ།།
| |
|
| |
| king defeated enemy cast bad sword killed
| |
|
| |
| The enemy, [who] was defeated by the king, was killed by the executioner with [a] sword.
| |
|
| |
| 8. completion particle / full stop སླར་བསྡུ་ / རྫོགས་ཚིག་
| |
|
| |
| This particle can come at the end of a section of related clauses, a quote or a sentence.
| |
|
| |
| 8.1 spelling
| |
|
| |
| The final letter of the last word is duplicated and placed as an extra syllable with an added ོ.
| |
| E.g., འདོད་དོ། །, འདུག་གོ།, བྱུང་ངོ༌། །, ཡིན་ནོ། །, ཐོབ་བོ། །, སྙམ་མོ། །, དགར་རོ། །, འཕེལ་ལོ། །, བྱས་སོ། །, གྱུརད་ཏོ། །.
| |
| In the case of the final letter འ་ the ོ is added to the འ་ of the word without a duplicated letter.
| |
| E.g., འདའ་ and འོ་ becomes འདའོ།།.
| |
| In the case of no postfix letter (མཐའ་མེད་) an འོ་ is added to the word.
| |
| E.g., འགྲོ་ and འོ་ becomes འགྲོའོ།།.
| |
|
| |
| 8.2 example
| |
|
| |
| དགེ་འདུན་ནི་ས་ཆེན་པ་ལ་གནས་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའོ།།
| |
|
| |
| sangha bhumi stay bodhisattva
| |
|
| |
| The sangha are the bodhisattvas, [who] reside on the bhumis.
| |
|
| |
|
| |
| 9. question particle / differentiating and including particle འབྱེད་སྡུད་
| |
| This particle after a clause can mark a question or mean "or" or "and".
| |
|
| |
| 9.1 spelling
| |
|
| |
| The final letter of the last word is duplicated and placed as an extra syllable with an added མ་.
| |
| E.g., རྟག་གམ།, བྱུང་ངམ།, ཡོད་དམ།, ཡིན་ནམ།, ཁྱབ་བམ།, སྒོམ་མམ།, ཕྱིར་རམ།, འབྲལ་ལམ།, བྱས་སམ།, གྱུརད་ཏམ།.
| |
| In the case of the final letter འ་ the མ་ is added to the འ་ of the word without a duplicated letter.
| |
| E.g., འདའ་ and འམ་ becomes འདའམ།.
| |
| In the case of no postfix letter (མཐའ་མེད་) an འམ་ is added to the word or added separately.
| |
| E.g., བྱ་ and འམ་ becomes བྱའམ། or བྱ་འམ།.
| |
| Note: ནམ་ when coming before the verb can also be the temporal qualifier or interrogative "when" or "When?".
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| 9.2 question
| |
|
| |
| མི་ དེ་དགྲ་ཡིན་ནམ།
| |
|
| |
| person that enemy is "?"
| |
|
| |
| Is that person [an] enemy?
| |
|
| |
|
| |
| 9.3 "or" or "and"
| |
|
| |
| ཟག་བཅས་ཀྱི་ལས་དགེ་བའམ་མི་དགེ་བ་
| |
|
| |
| defiled karma virtues non-virtues
| |
|
| |
| defiled karma, either virtues or non-virtues... , defiled karma, be it virtues or non-virtues...
| |
|
| |
| བདེ་བའམ་སྡུག་བསྔལ་ལམ་བཏང་སྙོམས་སུ་མྱོང་བའི་ཚོར་བ་འབྱུང་སྟེ།
| |
|
| |
| happiness suffering neutral experience sensation arise
| |
|
| |
| The sensation of the experience of well-being or the experience of suffering or a neutral experience will arise.
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| -->
| |
| '''<nowiki>[</nowiki>...<nowiki>]</nowiki>'''
| |
| =Endnotes= | | =Endnotes= |
| <references/> | | <references/> |
|
| |
|
| [[Category:Tibetan Grammar]] | | [[Category:Tibetan Grammar]] |