|
|
| Line 21: |
Line 21: |
|
| |
|
| ===1. [[Possessor particle, བདག་སྒྲ་]]=== | | ===1. [[Possessor particle, བདག་སྒྲ་]]=== |
| | | ===2. [[Coordinating particle, དང་སྒྲ་]]=== |
| | | ===3. [[Coordinating particle, ཞིང་]]=== |
| | |
| <!-- | | <!-- |
| 2. coordinating particle དང་སྒྲ་
| |
|
| |
| 2.1 conjunction
| |
|
| |
| 2.1.1 inclusion
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: སྡུད་པ་
| |
| དེ་རེ་རེར་ཡང་གསུམ་གསུམ་དུ་དབྱེ་སྟེ། གཟུགས་ཕུང་ལ་འབྱུང་བའི་ཁམས་དང༌།
| |
|
| |
| these each three three to divide form skandha major elements dhatu
| |
|
| |
| སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དང༌། བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་དང་གསུམ།
| |
| ཕྱེ་བ། འབྱེད་པ། དབྱེ་བ། ཕྱེས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| container world content sentient being three
| |
|
| |
| .... [when] dividing each of these again into sets of three: reagarding the form skandha [there is the division into] the three [of] the major elements, the world [which is] the container, [and] the sentient being [who are] the content.
| |
|
| |
|
| |
| གཟུགས་དང༌། ཚོར་བ་དང༌། འདུ་ཤེས་དང༌། འདུ་བྱེད་དང༌། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་ཕུང་པོའོ།
| |
|
| |
| form feeling perception formation consciousness skandha
| |
|
| |
| Form, feeling, perception, formation and consciousness are the skandhas.
| |
|
| |
| བགོ་བ་དང་བཟའ་བ་
| |
|
| |
| clothes food
| |
|
| |
| clothes and food
| |
|
| |
|
| |
| with sociative meaning
| |
|
| |
| བུ་གཉིས་དང་བཙུན་མོ་དང་རྒྱལ་པོ་ཕྱིན།
| |
| སོང་བ་ ཕྱིན་པ། འགྲོ་བ། འགྲོ་བ། སོང་། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| son two consort king went
| |
|
| |
| The two sons, the consort and the king went.
| |
| The king went with the two sons and the consort.
| |
|
| |
| Note: The sociative is more commonly expressed by different postpositions. E.g., ལྷན་ཅིག་ཏུ་ "together"
| |
|
| |
| རྒྱལ་པོ་བཙུན་མོ་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཕྱིན།
| |
| the དང་ here comes together with ལྷན་ཅིག་ཏུ་
| |
| king consort together went
| |
|
| |
| The king went together with the consort.
| |
|
| |
|
| |
| 2.1.2 coordination of divisions
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: འབྱེད་པ་
| |
| ཆོས་ནི་གཉིས་ཏེ། ཟག་བཅས་དང་ཟག་མེད་དོ།
| |
|
| |
| dharmas two defiled undefiled
| |
|
| |
| There are two dharmas, defiled and undefiled [ones].
| |
|
| |
| རིག་གནས་ནི་ལྔ་སྟེ། སྒྲ་རིག་པ་དང༌། ཚད་མ་རིག་པ་དང༌། བཟོ་རིག་པ་དང༌། གསོ་བ་རིག་པ་དང༌། ནང་དོན་རིག་པའོ།
| |
|
| |
| sciences five grammar logic crafts medicine inner science
| |
|
| |
| There are five sciences: grammar, logic, crafts, medicine and the inner science.
| |
|
| |
|
| |
| 2.2 coordination of verbs
| |
|
| |
| 2.2.1 temporal
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: ཚེ་སྐབས་
| |
| ཆུ་ཚོད་དགུ་ཟིན་པ་དང་མལ་དུ་ཉལ།
| |
| ཉལ་བ། ཉལ་བ། ཉལ་བ། ཉོལ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| hour nine bed lie down
| |
|
| |
| It became nine o’clock and [he] went to bed.
| |
|
| |
| སྐྱ་རེངས་ཤར་བ་དང་མལ་ནས་ལྡང༌།
| |
| ལྡངས་པ། ལྡང་བ། ལྡང་བ། ལྡོངས། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| dawn arose bed get up
| |
|
| |
| The dawn arose and [he] got up.
| |
|
| |
|
| |
| 2.2.2 causal
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: རྒྱུ་མཚན་
| |
|
| |
| སྨན་ལེགས་པར་ཟོས་པ་དང་ནད་ལས་གྲོལ།
| |
| ཟོས་པ་ བཟས་པ། ཟ་བ། བཟའ་བ། ཟོ། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| medicine well ate illness freed
| |
|
| |
| After [he]had well eaten the medicine, [he] was cured.
| |
| From eating the medicine he was cured.
| |
|
| |
| ཡི་གེ་སློབ་པ་དང་མཁས་པར་འགྱུར།
| |
| འགྱུར་བ། འགྱུར་བ། འགྱུར་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| scriptures study learned become
| |
|
| |
| Study the scriptures and become learned.
| |
| From studying the scriptures one becomes learned.
| |
|
| |
|
| |
| 2.2.3 coordination after imperative
| |
|
| |
| ཁྱོད་ལེགས་པར་ཉོན་ཅིག་དང༌། ཁྱོད་ལ་བསྟན་པར་བྱའོ།།
| |
| ཉན་པ། ཉན་པ། མཉན་པ། ཉོན། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| you well listen "!" you explain auxiliary
| |
|
| |
| Listen well! And [I] will explain to you.
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| 2.3 imperative / instruction
| |
|
| |
| Tibetan grammatical term: གདམས་ངག་
| |
|
| |
| ལེགས་པར་སྦྱོངས་དང༌། ཆོས་སྒྲུབས་དང༌།
| |
| བསྒྲུབས་པ། སྒྲུབ་པ། བསྒྲུབ་པ། སྒྲུབས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| well study Dharma accomplish
| |
| སྦྱངས་པ། སྦྱོང་བ། སྦྱང་བ། སྦྱོངས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| Study well! Accomplish the Dharma!
| |
|
| |
|
| |
| 2.4 coordination
| |
|
| |
| 2.4.1 coordination
| |
|
| |
| ་་་ལོག་ལྟ་མངོན་གྱུར་མེད་པ་དང༌། གཞན་བསད་ཀྱང་མི་འཆི་བ་དང༌། ལོངས་སྤྱོད་ཡིད་འོང་མེད་པས་་་་
| |
|
| |
| wrong views manifest not have other killed even not die possessions appealing not exist
| |
|
| |
| [in the hell realm] ... [they] don’t have manifest wrong views; and even [if one] has killed an other [one], [no one will] die; and because [there] are no appealing possessions...
| |
|
| |
|
| |
| 2.4.2 coordination of quotations
| |
|
| |
|
| |
| ་་་བསྐྲད་པའི་ཕྱིར་སྦྱིན་པ་སྦྱིན་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཞེས་པ་དང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ནི་གྲགས་པ་དང་
| |
|
| |
| to expel offerings give not do [it is said] and bodhisattva renown
| |
|
| |
| ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་ཕྱིར་སྦྱིན་པ་སྦྱིན་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཞེས་པ་དང༌།་་་
| |
|
| |
| verse offerings give not do [it is said] and
| |
|
| |
| [it is said]: "... [a bodhisattva] does not give offerings in order to expel [someone]", and [it is said]: "A bodhisattva does not give offerings in order to be renown or praised.", and: "..." ."
| |
|
| |
|
| |
| 2.5 with repeated words or particles
| |
|
| |
|
| |
| ཞག་དང་ཞག་
| |
|
| |
| day day
| |
|
| |
| day by day
| |
|
| |
| ཁྱིམ་དང་ཁྱིམ་
| |
|
| |
| house house
| |
|
| |
| house by house
| |
|
| |
| ཡང་དང་ཡང་དུ་
| |
|
| |
| again again
| |
|
| |
| again and again
| |
|
| |
|
| |
| 3. coordinating particle ཞིང་
| |
| 3.1 spelling
| |
|
| |
| last letter of the word
| |
| spelling of the particle
| |
| example: word with particle
| |
| ང་ན་མ་འ་ར་ལ་
| |
| "no postfix letter" མཐའ་མེད་
| |
| ཞིང༌
| |
| བྱུང་ཞིང༌། ཡིན་ཞིང༌། སྙམ་ཞིང༌། འདའ་ཞིང༌། དགར་ཞིང༌།
| |
| འགལ་ཞིང༌། ཁྲོ་ཞིང༌།
| |
| ག་ད་བ་དྲག་2
| |
| ཅིང༌
| |
| འདུག་ཅིང༌། འདོད་ཅིང༌། ཐོབ་ཅིང༌། གྱུརད་ཅིང༌།
| |
| ས་
| |
| ཤིང༌
| |
| བྱས་ཤིང༌།
| |
|
| |
|
| |
| 3.2 between adjectives, adverbs
| |
|
| |
|
| |
| གསལ་ཞིང་རིག་པ་ཤེས་པའི་ མཚན་ཉིད།
| |
| བརྟན་པ། རྟོན་པ། བརྟན་པ། རྟོན། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| clear cognizant consciousness defining characteristics
| |
|
| |
| [To be] clear and cognizant are the defining characteristics of consciousness.
| |
|
| |
|
| |
| ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་ངེས་པའི་དོན་ལ་རྟོན།
| |
| བརྟན་པ། རྟོན་པ། བརྟན་པ། རྟོན། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| deep vast definitive meaning rely on
| |
|
| |
| to rely on the deep and vast definitive meaning
| |
|
| |
|
| |
| རྒྱལ་པོ་དེ་ནི་ཕྱུག་ཅིང་བདེ་སྐྱིད་པར་གྱུར།
| |
| གྱུར་པ། འགྱུར་བ། འགྱུར་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| king that rich happy became
| |
|
| |
| That king became rich and happy.
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| དབང་པོ་ཀུན་ཞི་ཞིང་བདེ་བར་བཞུགས།
| |
| བཞུགས་པ། བཞུགས་པ། བཞུགས་པ། བཞུགས།
| |
| senses all peace bliss stayed
| |
|
| |
| [He] stayed [with] all senses in peace and bliss.
| |
|
| |
|
| |
| 3.3 between two verbs
| |
|
| |
| In 3.3 and 3.4 the coordination expresses generally either simultaneity or succession.
| |
|
| |
| རྣམ་པ་ འཁྲུལ་པ་ཐམས་ཅད་ཟད་ཅིང་ཡལ་བ་ཡིན།
| |
| ཟད་པ། འཛད་པ། འཛད་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| characteristic confusion all exhausted vanished
| |
| ཡལ་བ། ཡལ་བ། ཡལ་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| [Its] characteristic is that all confusion are exhausted and vanished.
| |
|
| |
| དགེ་འདུན་དཀོན་མཆོག་ལ་མོས་ཤིང་གུས།
| |
| མོས་པ། མོས་པ། མོས་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| sangha jewel devotion respect
| |
| གུས་པ། གུས་པ། གུས་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| devotion and respect to the jewel of the sangha
| |
|
| |
| བདུད་རྩིའི་རྒྱུན་འཛག་ སྟེ་ཞུ་ཞིང་ཁོལ།
| |
| ཟག་པ། འཛག་པ། འཛག་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| amrita stream trickle down melt boil
| |
| ཞུ་བ། ཞུ་བ། ཞུ་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| The stream of amrita flows down, melts and boils.
| |
| ཁོལ་བ། འཁོལ་བ། འཁོལ་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
|
| |
|
| |
| 3.4 between clauses
| |
|
| |
| In 3.3 and 3.4 the coordination expresses generally either simultaneity or succession.
| |
|
| |
| 3.4.1 between clauses with same subject
| |
|
| |
| ཤིང་ཁར་འཛེག་ཅིང་མེ་ཏོག་འཐོག
| |
| འཛེགས་པ། འཛེག་པ། འཛེག་པ། འཛེགས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| tree branch climb flower pick
| |
| བཏོགས་པ། འཐོག་པ། བཏོག་པ། འཐོགས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| [He] climbs up the tree and picks the flowers.
| |
|
| |
| འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་འཇིགས་ཤིང༌། དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་ལྷར་འཛིན།
| |
|
| |
| samsara suffering to fear jewel three god apprehend / hold
| |
|
| |
| [They] fear the suffering of samsara and hold the three jewel as gods.
| |
|
| |
| ཤི་ནས་མེད་དུ་ མི་འགྲོ་ ཞིང་སྐྱེ་བ་ལེན་དགོས།
| |
| བླངས་པ། ལེན་པ། བླང་བ། ལོངས། ༼ཐ་དད་པ༽
| |
| died nonexistent not become birth take need
| |
|
| |
| After dying [one] does not become nonexistent and needs to take [another] birth.
| |
|
| |
|
| |
| 3.4.2 between clauses with different subjects
| |
|
| |
| རྒྱ་མཚོ་ཆུ་ཡིས་མི་ངོམས་ཤིང། རྒྱལ་པའི་བང་མཛོད་ནོར་གྱིས་མིན།
| |
| མས་པ། ངོམས་པ། ངོམས་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
| |
| ocean water not satiated king treasury wealth not
| |
|
| |
| The ocean does not get satiated with water, nor does the king's treasury with wealth.
| |
|
| |
|
| |
| 4. continuative particle ལྷག་བཅས་ཀྱི་སྒྲ་ | | 4. continuative particle ལྷག་བཅས་ཀྱི་སྒྲ་ |
| 4.1 spelling | | 4.1 spelling |