WORK IN PROGRESS: the grammar articles are being edited for wiki publication. During editing, the content might be incomplete, out of sequence or even misleading.
by Stefan J. E.
Coordinating particle, དང་སྒྲ་
Conjunction
Inclusion
- Tibetan grammatical term: སྡུད་པ་
| to divide
|
v.t.
|
ཐ་དད་པ་
|
| ཕྱེ་བ།
|
འབྱེད་པ།
|
དབྱེ་བ།
|
ཕྱེས།
|
| past
|
pres.
|
fut.
|
imp.
|
|
| དེ་རེ་རེར་ཡང་གསུམ་གསུམ་དུ་དབྱེ་སྟེ། གཟུགས་ཕུང་ལ་འབྱུང་བའི་ཁམས་དང༌།
|
| these each three three to divide form skandha major elements dhatu
|
| སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དང༌། བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་དང་གསུམ།
|
| container world content sentient being three
|
... [when] dividing each of these again into sets of three: regarding the form skandha [there is the division into] the three [of] the major elements, the world [which is] the container, [and] the sentient being [who are] the content.
|
| གཟུགས་དང༌། ཚོར་བ་དང༌། འདུ་ཤེས་དང༌། འདུ་བྱེད་དང༌། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་ཕུང་པོའོ།
|
| form feeling perception formation consciousness skandha
|
Form, feeling, perception, formation and consciousness are the skandhas.
|
| བགོ་བ་དང་བཟའ་བ་
|
| clothes food
|
clothes and food
|
With sociative meaning
| to go
|
v.i.
|
ཐ་མི་དད་པ་
|
| སོང་བ་, ཕྱིན་པ།
|
འགྲོ་བ།
|
འགྲོ་བ།
|
སོང་།
|
| past
|
pres.
|
fut.
|
imp.
|
|
| བུ་གཉིས་དང་བཙུན་མོ་དང་རྒྱལ་པོ་ཕྱིན།
|
| son two consort king went
|
The two sons, the consort and the king went.
The king went with the two sons and the consort.
|
- Note: The sociative is more commonly expressed by different postpositions. E.g., ལྷན་ཅིག་ཏུ་, together.
| རྒྱལ་པོ་བཙུན་མོ་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཕྱིན།
|
| king consort together went
|
The king went together with the consort.
|
- དང་ here comes together with ལྷན་ཅིག་ཏུ་.
Coordination of divisions
- Tibetan grammatical term: འབྱེད་པ་
| ཆོས་ནི་གཉིས་ཏེ། ཟག་བཅས་དང་ཟག་མེད་དོ།
|
| dharmas two defiled undefiled
|
There are two dharmas, defiled and undefiled [ones].
|
| རིག་གནས་ནི་ལྔ་སྟེ། སྒྲ་རིག་པ་དང༌། ཚད་མ་རིག་པ་དང༌། བཟོ་རིག་པ་དང༌། གསོ་བ་རིག་པ་དང༌། ནང་དོན་རིག་པའོ།
|
| sciences five grammar logic crafts medicine inner science
|
There are five sciences: grammar, logic, crafts, medicine and the inner science.
|
Coordination of verbs
Temporal
- Tibetan grammatical term: ཚེ་སྐབས་
| to lie down, sleep
|
v.i.
|
ཐ་མི་དད་པ་
|
| ཉལ་བ།
|
ཉལ་བ།
|
ཉལ་བ།
|
ཉོལ།
|
| past
|
pres.
|
fut.
|
imp.
|
|
| ཆུ་ཚོད་དགུ་ཟིན་པ་དང་མལ་དུ་ཉལ།
|
| hour nine bed lie down
|
It became nine o’clock and [he] went to bed.
|
| to get up
|
v.i.
|
ཐ་མི་དད་པ་
|
| ལྡངས་པ།
|
ལྡང་བ།
|
ལྡང་བ།
|
ལྡོངས།
|
| past
|
pres.
|
fut.
|
imp.
|
|
| སྐྱ་རེངས་ཤར་བ་དང་མལ་ནས་ལྡང༌།
|
| dawn arose bed get up
|
The dawn arose and [he] got up.
|
Causal
- Tibetan grammatical term: རྒྱུ་མཚན་
| ཟོ།
|
to eat
|
v.t.
|
| ཟོས་པ་
|
བཟས་པ།
|
ཟ་བ།
|
བཟའ་བ།
|
| past
|
pres.
|
fut.
|
imp.
|
|
| སྨན་ལེགས་པར་ཟོས་པ་དང་ནད་ལས་གྲོལ།
|
| medicine well ate illness freed
|
After [he]had well eaten the medicine, [he] was cured.
From eating the medicine he was cured.
|
| to become
|
v.i.
|
ཐ་མི་དད་པ་
|
| འགྱུར་བ།
|
འགྱུར་བ།
|
འགྱུར་བ།
|
|
| past
|
pres.
|
fut.
|
imp.
|
|
| ཡི་གེ་སློབ་པ་དང་མཁས་པར་འགྱུར།
|
| scriptures study learned become
|
Study the scriptures and become learned.
From studying the scriptures one becomes learned.
|
Coordination after imperative
| to listen
|
v.t.
|
ཐ་དད་པ་
|
| ཉན་པ།
|
ཉན་པ།
|
མཉན་པ།
|
ཉོན།
|
| past
|
pres.
|
fut.
|
imp.
|
|
| ཁྱོད་ལེགས་པར་ཉོན་ཅིག་དང༌། ཁྱོད་ལ་བསྟན་པར་བྱའོ།།
|
| you well listen "!" you explain auxiliary'
|
Listen well! And [I] will explain to you.
|
Imperative / instruction
- Tibetan grammatical term: གདམས་ངག་
| to accomplish
|
v.t.
|
ཐ་དད་པ་
|
| བསྒྲུབས་པ།
|
སྒྲུབ་པ།
|
བསྒྲུབ་པ།
|
སྒྲུབས།
|
| past
|
pres.
|
fut.
|
imp.
|
|
| ལེགས་པར་སྦྱོངས་དང༌། ཆོས་སྒྲུབས་དང༌།
|
| well study Dharma accomplish
|
Study well! Accomplish the Dharma!
|
| to study
|
v.t.
|
ཐ་དད་པ་
|
| སྦྱངས་པ།
|
སྦྱོང་བ།
|
སྦྱང་བ།
|
སྦྱོངས།
|
| past
|
pres.
|
fut.
|
imp.
|
|
Coordination
| ་་་ལོག་ལྟ་མངོན་གྱུར་མེད་པ་དང༌། གཞན་བསད་ཀྱང་མི་འཆི་བ་དང༌། ལོངས་སྤྱོད་ཡིད་འོང་མེད་པས་་་་
|
| wrong views manifest not have other killed even not die possessions appealing not exist
|
[in the hell realm] ... [they] don’t have manifest wrong views; and even [if one] has killed an other [one], [no one will] die; and because [there] are no appealing possessions...
|
Coordination of quotations
| ་་་བསྐྲད་པའི་ཕྱིར་སྦྱིན་པ་སྦྱིན་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཞེས་པ་དང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ནི་གྲགས་པ་དང་
|
| to expel offerings give not do [it is said] and bodhisattva renown
|
| ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་ཕྱིར་སྦྱིན་པ་སྦྱིན་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཞེས་པ་དང༌།་་་
|
| verse offerings give not do [it is said] and
|
[it is said]: "... [a bodhisattva] does not give offerings in order to expel [someone]", and [it is said]: "A bodhisattva does not give offerings in order to be renown or praised.", and: "..." ."
|
With repeated words or particles
| ཞག་དང་ཞག་
|
| day day
|
day by day
|
|
| ཁྱིམ་དང་ཁྱིམ་
|
| house house
|
house by house
|
|
| ཡང་དང་ཡང་དུ་
|
| again again
|
again and again
|
|